7^de NACHT VAN DE KERKEN in Antwerpen
zaterdag 11 augustus 2018 van 19 tot 23 u.

SINT-JORISKERK

Cluster 4^de wijk

Neogotiek en barok: een mooi huwelijk

Meer dan 700 jaar geleden, in 1304 wordt de Sint-Joriskapel verheven tot de tweede parochiekerk van Antwerpen, na de Onze-Lieve-Vrouwekerk (de huidige kathedraal). De kleine kerk wordt voortdurend vergroot en aangepast aan de heersende stijlen, in de 17^de eeuw ook aan de barok. Deze monumentale kerk, groter dan de huidige, wordt helaas tijdens het Frans Bewind afgebroken. Gelukkig hebben we er nog een indruk van dankzij een interieurschilderij van de kerk uit de 17^de eeuw. Maar 50 jaar later, in 1853, staat er een  nieuwe kerk: een van de eerste in de neogotische stijl.

Dit lijkt op het eerste gezicht niet meteen de plek waar je veel barok zou verwachten. En toch. U kan nog een schat aan barokke kunstwerken bewonderen, afkomstig uit de vroegere kerk. Denk maar aan de schilderijen De Kruisdraging van Antoine Sallaert, Het Sterfbed van Maria van Theodoor Van Thulden, De Werken van Barmhartigheid van Frans II Francken (atelier), ’Laat de Kinderen tot Mij komen’ van Frans I Francken of De Gedaanteverwisseling op de Berg Thabor van Michiel Coxcie.

En er is nog meer: zoals het merkwaardige ruiterbeeld van Sint-Joris, de patroon van de kerk, en het beeld van O.-L.-Vrouw van Zeven Weeën in de H. Hartkapel.

We tonen u vanavond naast het barokke liturgisch edelsmeedwerk ook textiel, koorkappen waarvan de voorstellingen teruggaan op Rubens en neobarokke kazuifels.

En als kers op de taart: het ‘Magistraatsboek van de Broederschap van de HH. Petrus en Paulus’, genaamd de ‘Romanisten’. Zij verenigde de Antwerpse kunstenaars die de reis naar Rome hadden ondernomen, zoals P.P. Rubens, wiens handtekening in het boek prijkt.

Van op het romantische Merklin-Schütze-orgel (1867) zal organiste Annelies Focquaert werk laten horen van barokcomponisten met een B: Bach, Böhm, Buxtehude en Bruhns.

TIP: op uw tocht langs de andere kerken komt u in de Kathedraal het grootse epitaaf tegen dat Petrus I Scheemaekers in 1688 maakte voor de families Keurlinckx en van Delft in de Sint-Joriskerk. Hoe kwam dit in de kathedraal terecht? U krijgt vanavond eerst het volledige verhaal in onze kerk.

Programma

• Rondleidingen in de kerk door plaatselijke gidsen.
• Orgelconcerten: om 19.30 u., 20.30 u. en 21.30 u brengt organiste Annelies Focquaert werk van Johann Sebastian Bach & Antonio Vivaldi, Concerto in a; Georg Böhm, Vater Unser; Nicolaus Bruhns, Praeludium et Fuga in g; Dietrich Buxtehude, Chaconne in d.

Doorlopend van 19.00 u. tot 23.00 u.

• Bezoek aan de kerk

meer informatie over de Sint-Joriskerk op deze pagina binnen de TOPA-website

PRAKTISCH

Adres: Mechelseplein 22, A.-2000     é Schermersstraat (naast nr. 11)

Trein → NMBS Antwerpen Centraal + tram 8 (Antwerpen-Zuid) of tram 10 (Schoonselhof)
Tram → De Lijn
7 (Mechelseplein); 8, 10 (Nationale Bank)
Bus 22 (Kronenburgstraat); 1, 13 (Nationale Bank)
Fietsstation → VELO-Antwerpen Velo 84 Elzenveld

Enkele kunstwerken

Het schilderij Het sterfbed van Maria van Theodoor Van Thulden (17^de eeuw) toont het verhaal dat ook in de Legenda Aurea (13^de eeuw) opgenomen is. De apostelen die overal in de toen bekende wereld, van Rome tot Indië, de nieuwe leer predikten, komen op wonderlijke wijze samen rond het sterfbed van Maria. Vooraan treurt Johannes, afgewend van het gebeuren. Maria ligt in schitterend witte kledij op haar sterfbed, de handen gelaten op de schoot. Maar niet zij staat in het midden van het schilderij, wel Petrus, het hoofd van de Kerk, die opvallend naar rechts kijkt, naar de man die binnenkomt. Dit is de apostel Tomas, die volgens de legende te laat kwam. Hij kwam immers uit de verste streek, Indië. Dit verhaal refereert dan ook naar het ongeloof van Tomas na de verrijzenis van Christus, juist omdat hij niet (tijdig) aanwezig was bij Jezus’ verschijning.

Het epitaafschilderij De Werken van Barmhartigheid uit het Franckenatelier (17^de eeuw) sierde oorspronkelijk de zuidbeuk. Het toont tal van overeenkomsten met gelijkaardige werken van Frans II Francken en/of zijn atelier die in de Sint-Andrieskerk en de Sint-Pauluskerk hangen. Ook hier beoefenen de stadsaalmoezeniers, actief als de meesters van de Heilige-Geesttafel, de barmhartigheid bij de armenzorg. Ze zijn gekleed in hun ambtelijke zwarte tabbaard.

Geïnspireerd door Jezus’ woord al wat jij aan de minsten van Mij hebt gedaan, heb je aan Mij gedaan (Mt. 25:40-45) wijden de aalmoezeniers zich aan de zeven goede werken: de hongerigen spijzen, de dorstigen laven, de naakten kleden, de zieken bezoeken, de vreemdelingen onderdak verlenen, de politieke gevangenen bevrijden en de doden begraven. Dit laatste werk komt niet voor in het evangelie maar voegt de kerk in de middeleeuwen toe als een christelijk antwoord op de pestepidemieën.

Ook het 17^de-eeuwse triptiek Laat de kinderen tot mij komen, van Frans I Francken, is afkomstig uit de vroegere kerk.

Op het middenpaneel zit Christus als kindervriend te midden van de apostelen, moeders en 4 kinderen. Dit tafereel gaat terug op het evangelie van Marcus (Mc. 10:13-16) waarin Christus de apostelen vermaant: “Laat de kinderen tot mij komen, en houdt ze niet tegen. Want het koninkrijk Gods is voor hen, die zijn zoals zij.” De luiken stellen de schenkers voor, het echtpaar Snellaert, parochianen van Sint-Joris. Beide echtgenoten zitten geknield, en statig gekleed, de handen gevouwen achter een bidtafeltje. Het doodshoofd herinnert hen aan de vergankelijkheid van het aardse bestaan. Hun deviezen op het tafelkleed accentueren dit nog: Niet snelder als den tyt bij de man en wel leven doet wel sterven bij de vrouw. De doorkijk achter het echtpaar toont een kerk die zeer waarschijnlijk kan vereenzelvigd worden met de 17^de-eeuwse Sint-Joriskerk.